donderdag 23 januari 2014

Heen en weer

In de verte steken een paar magere, zwarte bonenstaken af tegen de blauwe lucht. We naderen de gewijde plaats even buiten de stad Arles die ruim honderdtwintig jaar geleden werd vereeuwigd en die de hele wereld kent.

Nog een flauwe bocht naar links en daar ligt de beroemde Pont de Langlois, waar Vincent van Gogh drie schilderijen, twee pentekeningen, een aquarel en een briefschets van maakte. Die wijsheden worden ons allemaal deel door het boekje ‘ Van Gogh en Provence’. Dus hier schilderde de door geldgebrek en miskenning gekwelde kunstenaar de smalle ophaalbrug, net toen er een eenvoudige huifkar over reed. Op een Duits echtpaar na, dat snel een paar foto's schiet en dan weer vliegensvlug vertrekt, is er niemand bij de brug. Het is rond de middag en de zon die Van Gogh nodig had om zijn ‘bloed weer goed te kunnen voelen’, doet ook nu haar best. Met een boekje met schilderijen uit zijn Arles-tijd, probeer ik ‘on the spot’ na te gaan waar de artiest precies stond toen hij in maart 1888 zijn meesterwerken maakte.

De negen wasvrouwen op de voorgrond zijn links bezig, achter het gezonken bootje aan dezelfde kant als waar Van Gogh stond. Ik heb dus twee mogelijkheden en ga laag aan de walkant naast de brug staan. Fout. Achter de brug stroomt het Canal Navigable d'Arles Fos-sur-Mer kaarsrecht terwijl het op het schilderij een bocht naar links maakt. Dus de brug maar over en naar de andere kant. Na vijftig meter langs het kanaal te hebben gelopen, daal ik af naar de waterlijn en kijk naar links. Daar ligt de brug, precies zoals op het schilderij. Erachter maken de dijk en het kanaal een lichte bocht naar links. Bovendien staat er achter de dijk een rijtje populieren. Precies zoals op de ‘studie’, zoals Van Gogh zijn werken noemde. Dit moet de plek zijn waar hij destijds live heeft gewerkt. Een foto maken lukt niet, want er staan knotwilgen in de weg. Jammer, maar het blijft huiveringwekkend mooi om op een plek te zijn waar een zo beroemde kunstenaar op het toppunt van zijn talent heeft gewerkt.

Met een ‘beroemdhedengevoel’ nemen we afscheid van de Pont Van Gogh -zo heet hij tegenwoordig- die volgens mijn stafkaart de gehuchten Saint Simon la Montcalde en Grignard met elkaar verbindt. Het houdt me de verdere vakantie voortdurend bezig. Die brug. Dat schilderij. En ik ben er geweest. In feite was ik er, met terugwerkende kracht, eventjes deel van. Ook als ik de foto's in Nederland terugzie, kan ik er geen genoeg van krijgen. 'Kijk, dat is de brug van Van Gogh. Ik heb lang gezocht, maar ik heb precies gestaan waar hij ook stond.'

Maar ja... een paar dagen later lees ik thuis in weer een ander boek dat de originele brug over het canal Arles-Bouc in 1935 werd afgebroken voor de aanleg van een snelweg. Overigens noemde Van Gogh hem naar de brugwachter van toen, monsieur Langlois, officieel heette hij Pont de Réginelle. Pas in 1962 hebben het arrondissement en de Kamer van Koophandel besloten de brug te herbouwen en wel precies zoals hij op het schilderij te zien is. Dit gebeurde drie kilometer verderop aan een ander kanaal... Met andere woorden: als het hier gaat om de vraag wat er het eerst was, de brug of het schilderij, dan was dat in dit geval het schilderij. Dat argeloze toeristen -inclusief ik- naar een replica staan te kijken merken ze toch niet, moet de lokale Franse Culturele Dienst hebben gedacht. Nee, toeristen zijn gek. Volgend jaar ga ik op zoek naar een snelweg over het canal du Vigueirat, het canal de Craponne of het canal de Vallee des Baux, alle drie ten zuiden van Arles. Want het oorspronkelijke canal Arles-Bouc staat voor het gemak inmiddels nergens meer op mijn kaart... Toch zal ik hem vinden. Die èchte plek van de negen wasvrouwen, van de huifkar en van Vincent.